Ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ δικός μας σταυρός

Ὁ Χριστός καί ὁ Σταυρός Του

Στήν ἐποχή τῆς Καινῆς Διαθήκης ἔχουμε ἀποκάλυψη, φανέρωση καί παράδοση τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ. Ὁ Κύριος πρῶτα παραδίδει πρός θεία μετάληψη καί ἁγιασμό τό Σῶμα καί τό Αἷμα Του στούς μαθητές Του κατά τόν Μυστικό Δεῖπνο. Ἔπειτα πάνω στόν Τίμιο Σταυρό, ὡς ἄλλη ἁγία τράπεζα τῆς θείας ἱερουργίας τοῦ Κυρίου, μᾶς παραδίδεται τό μυστήριο τῆς Σταυρικῆς Του θυσίας «ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καί σωτηρίας» (θεία Λειτουργία Μ. Βασιλείου)

Εἶναι ἀσύλληπτο καί ἀδιανόητο γιά τόν πεπερασμένο ἀνθρώπινο νοῦ νά συλλάβει τό γιατί ὁ Κύριος ἐπέλεξε αὐτόν τόν τρόπο, τή Σταυρική Του θυσία γιά νά μᾶς ἁγιάσει, νά μᾶς σώσει. Ἀκολουθῶντας πιστά τήν πατερική προτροπή τά ἔργα τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ σιγῇ τιμῶνται  σκύβουμε καί μεῖς εὐλαβικά καί προσκυνοῦμε τόν Σταυρωθέντα Κύριο καί ἀναφωνοῦμε μέ τήν ὑμνολογική προτροπή: «Δόξα τῇ μακροθυμία Σου, Κύριε, δόξα Σοι».

Ὅμως, μέ ὁδηγό τά λόγια τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου παρατηροῦμε ὅτι ὁ Ἴδιος μιλῶντας στούς ἁγίους μαθητές Του γιά τήν ἐπικείμενη σταυρική Του θυσία ἀνέφερε ἕνα «δεῖ», δηλαδή «πρέπει», ἀναφορικά μέ τή θυσία Του. Μέ ἄλλα λόγια μιλάει γιά μιά ἀναγκαιότητα, ὅτι ἦταν κάτι ἐπιβεβλημένο: «ὅτι δεῖ τόν υἱόν τοῦ ἀνθρώπου πολλά παθεῖν καί ἀποδοκιμασθῆναι ὑπό τῶν πρεσβυτέρων καί ἀρχιερέων καί γραμματέων καί ἀποκτανθῆναι καί τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐγερθῆναι» (Λουκ. 9, 22).

Βέβαια, ἐμεῖς πού γνωρίζουμε τήν ἱερά ἱστορία καταλαβαίνουμε ὅτι αὐτό τό πιό πάνω «δεῖ» πού ἀναφέρει ὁ Κύριος παραπέμπει στήν πτώση τῶν πρωτοπλάστων, στήν ἁμαρτία τους πού προῆλθε ἀπό τή γεύση τῶν καρπῶν τοῦ ἀπαγορευμένου ξύλου, καί στόν θάνατο τοῦ πρώτου Ἀδάμ πού προῆλθε ἀπό τήν ἁμαρτία του. Ἔτσι τώρα ὁ Κύριος, ὡς νέος Ἀδάμ, θυσιάζεται ἐλεύθερα πάνω στόν Σταυρό, πεθαίνει ἐλεύθερα, ὄχι ἀπό τιμωρία γιά κάποια ἁμαρτία, γι’ αὐτό καί μέ τη θυσία Του, πού τήν οἰκειοποιούμαστε μέ τή θεία Εὐχαριστία, τό «φάρμακο ἀθανασίας», τρέφει ὁλόκληρο τό ἀνθρώπινο γένος καί τό ὁδηγεῖ στή θέωση.

Ὁ πιστός καί ὁ σταυρός του

Ὁ σταυρός ὁ δικός μας φωτίζεται ἀπό τό νόημα τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ μας. Ἤ, ἄν θέλετε, ὁ σταυρός ὁ δικός μας εἶναι συνέχεια καί συνέπεια τοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Καί ἑπομένως, εἶναι ἀναγκαία ἡ ἄρση τοῦ σταυροῦ μας, γιατί μόνο μέ αὐτόν τόν τρόπο ἀνταποκρινόμαστε στήν κλήση τοῦ Θεοῦ, γινόμαστε ἄξιοι μιμητές Του, γνήσιοι ἀκόλουθοί Του.

Ἀλλά ἄς δοῦμε πῶς θέτει τό θέμα ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος καί μάλιστα ὅπως ἀκούσαμε τά λόγια Του στό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆς Γ' Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν. Λέγει ὁ Κύριος: «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ, καί ἀκολουθήτω μοι» (Ματθ. 16, 24). Ὅπως βλέπουμε, τά λόγια τοῦ Κυρίου εἶναι ξάστερα. Ὅποιος θέλει νά Τόν ἀκολουθήσει, πρέπει πρῶτα νά ἀποφασίσει νά σηκώσει τόν σταυρό του. Καί γιά νά μή μένει καμία ἀμφιβολία ὅτι δέν μποροῦμε νά ἀκολουθήσουμε τόν Χριστό χωρίς τήν ἄρση τοῦ σταυροῦ μας, πάλι ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος προσθέτει: «Καί ὅς οὐ λαμβάνει τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθεῖ ὀπίσω μου, οὐκ ἔστι μου ἄξιος» (Ματθ. 10, 38).

Ἀπό τά πεντακάθαρα, σταράτα λόγια τοῦ Κυρίου μας βγαίνουν ἀβίαστα κάποια πρῶτα συμπεράσματα:

• Ὁ Κύριος προτείνει σέ ὅλους ἀνεξαιρέτως τούς ἀνθρώπους νά ἀποφασίσουν νά σηκώσουν ἐλεύθερα τόν σταυρό τους.
• Ἡ ἄρση τοῦ σταυροῦ ἀπό τόν καθένα μας εἶναι ἀναντίρρητη προϋπόθεση γιά νά Τόν ἀκολουθήσουμε, νά μιμηθοῦμε τόν Ἴδιο τόν Κύριο.
• Γιά κάθε ἄνθρωπο ὑπάρχει ἕνας σταυρός. Αὐτό τό λόγιο τοῦ Κυρίου, «τόν σταυρόν αὐτοῦ», σημαίνει ὅτι γιά τόν καθένα ὑπάρχει ὁ ξεχωριστός προσωπικός σταυρός του.

Τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τοῦ σταυροῦ μας

Ἐδῶ, ὅμως, ἀναγνωρίζοντας ὅτι ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου εἶναι ἕνας καί μοναδικός καί ἔφερε ἀποτελέσματα γιά ὁλόκληρη τήν ἀνθρωπότητα προκύπτουν ὁρισμένα σημαντικά ἐρωτήματα:

- Ποιό εἶναι τό νόημα τοῦ δικοῦ μας σταυροῦ;

- Ποιά εἶναι τά κοινά χαρακτηριστικά τοῦ σταυροῦ τοῦ καθενός μας;

- Ποιά ἡ ἰδιαιτερότητα τοῦ σταυροῦ τοῦ ἑνός ἀπό τόν σταυρό τοῦ ἄλλου;

Τά ἐρωτήματα αὐτά γίνονται ἀκόμη πιό περίπλοκα, γιατί πολλές φορές οἱ ἄνθρωποι «βαπτίζουν» σταυρό τήν ἀνοησία τους, τήν ἀσυνέπειά τους, ἤ σπεύδουν νά ὀνομάσουν σταυρό κάποια γεγονότα ἔξω ἀπό τή θέλησή τους. Π.χ. περνάει κάποιος ἕνα κόκκινο φανάρι καί γίνεται ἀτύχημα καί μπορεῖ νά πεῖ ὅτι σηκώνει σταυρό. Ἤ ἄλλος κάνει κατάχρηση καί μπαίνει φυλακή καί μπορεῖ νά πεῖ ὅτι καί αὐτός σηκώνει σταυρό. Ἤ γίνεται ἕνας σεισμός καί μιλᾶμε ὅλοι γιά τόν σταυρό πού σηκώνουμε. Ἤ, τό συνηθέστερο, ὀνομάζουμε σταυρό τίς ἀσθένειές μας.

Ὁπωσδήποτε ὅλα αὐτά, ἀκόμη καί τίς καταστάσεις γιά τίς ὁποῖες εὐθυνόμαστε, ἄν τά ὑπομένουμε μέ καρτερία καί ταπείνωση μπορεῖ νά δώσουν καρπούς ἀνάλογους μέ τήν ἄρση τοῦ σταυροῦ μας. Ὅμως, ὅπως εἴπαμε πιό πάνω, ἡ ἄρση τοῦ σταυροῦ πού προτείνει ὁ Κύριος ζητεῖ τήν ἐλεύθερη συγκατάβασή μας, εἶναι δηλαδή κάτι πού τό ἐνεργοῦμε ἐμεῖς μέ τή βοήθεια καί τή χάρη τοῦ Θεοῦ. 

Τί εἶναι τότε ὁ σταυρός μας;

Σταυρός τοῦ κάθε χριστιανοῦ σύμφωνα μέ τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία ἑρμήνευσε ἀλάνθαστα τά λόγια τοῦ Κυρίου μας, εἶναι ὁλόκληρος ὁ πνευματικός ἀγώνας τόν ὁποῖο ἀναλαμβάνει ὁ καθένας ἀπό μᾶς ἐλεύθερα καί ὑπεύθυνα.

Σταυρός εἶναι ὁ ἀγώνας ἐνάντια στά ποικίλα πάθη, σωματικά καί ψυχικά, καί ἡ κάθαρση ἀπό τά πάθη.

Σταυρός, ἐπιπλέον, εἶναι καί τά μέσα πού χρησιμοποιοῦμε στόν ἀγώνα γιά τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη, ὅπως ἡ νηστεία, ἡ προσευχή, ἡ ἐγκράτεια τῆς σάρκας, τοῦ νοῦ καί τῆς γλώσσας, ἡ χαλιναγώγηση τοῦ θυμοῦ καί τοῦ ψεύδους κ.λπ. Ὅλα γενικά τά πνευματικά ἀγωνίσματα, μέ τά ὁποῖα ταπεινώνεται ἡ σάρκα καί ὑποτάσσεται στό πνεῦμα, ὅλα αὐτά μέ μία λέξη λέγονται καί εἶναι ὁ ἀληθινός, ὁ κυρίως σταυρός μας.

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἑρμηνεύοντας τό χωρίο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «οἱ δέ τοῦ Χριστοῦ τήν σάρκα ἐσταύρωσαν σύν τοῖς παθήμασι καί ταῖς ἐπιθυμίαις» (Γαλ. 5, 24), ἀναφέρει χαρακτηριστικά: «Τοῦτο  οὖν ἐστι τό σταυρῶσαι τήν σάρκα σύν τοῖς παθήμασι καί ταῖς ἐπιθυμίαις, τό ἀνενέργητον γενέσθαι τόν ἄνθρωπον πρός πᾶν τό ἀπαρέσκον Θεῷ». Δηλαδή, ὅπως μᾶς διδάσκει ὁ ἅγιος πατήρ τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀληθινά ἐσταυρωμένος, γνήσιος μιμητής τοῦ Ἐσταυρωμένου Κυρίου τῆς δόξης, τοῦ Χριστοῦ μας, εἶναι μόνο ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος φτάνει στήν πνευματική κατάσταση τῆς πλήρους συμμορφώσεως μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τῆς ἀποξενώσεως ἀπό κάθε κακό καί κάθε ἁμαρτία, στήν κατάσταση κατά τήν ὁποία μέσα του καί πάνω του δέν ἐνεργεῖται καί δέν ἐκφράζεται πρός τά ἔξω εἴτε ὡς ἐμπαθής κίνηση εἴτε ὡς ἁμαρτωλή πράξη, κάτι τί τό ὁποῖο δέν συνάδει πρός τό θεϊκό θέλημα, κάθε τί τό ὁποῖο δέν εὐαρεστεῖ τόν Θεό.

Ἑπομένως, κατά τήν ἄποψη αὐτή πού ἀναπτύξαμε, ὁ σταυρός τοῦ καθενός μας πρέπει νά ἔχει τά πιό πάνω χαρακτηριστικά. Ἡ ἰδιαιτερότητα τοῦ σταυροῦ μας ἔγκειται μόνο στήν ἰδιαιτερότητα τῆς πνευματικῆς μας κατάστασης καί τῆς ἰδιομορφίας μας ὡς ἐλεύθερων προσώπων, τά ὁποῖα σέβεται πρῶτος ἀπό ὅλους ὁ Ἴδιος ὁ Θεός.

Στή σταυρική μας πορεία ἔχουμε δίπλα μας τόν Χριστό

Ὅμως, χρειάζεται νά διευκρινιστεῖ ἀκόμη κάτι. Πῶς εἶναι δυνατόν ὁ σταυρός μας εἴτε μέ τήν κύρια ἔννοια πού ἀναπτύξαμε, ὡς πνευματικός ἀγώνας, εἴτε μέ τήν καταχρηστική καί κατά ἀνοχή, ὡς βάσανα τῆς ζωῆς, νά εἶναι σύμφωνα μέ τά ἀψευδῆ λόγια τοῦ Κυρίου «ζυγός χρηστός» καί «φορτίον ἐλαφρόν»;

Ὁ προσωπικός μας ἀγώνας γίνεται ἀπό μᾶς ἀλλά κατά Θεόν, μέ φρόνημα θεϊκό, ἐν Θεῷ καί διά τοῦ Θεοῦ, δηλαδή μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν ἐνίσχυσή Του. Ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος καί μισθαποδότης μας εἶναι δίπλα μας, συμπαρίσταται καί συναγωνίζεται, ἐνισχύει καθημερινά τόν ἀγώνα μας. Τελικά, ὁ σταυρός μας γίνεται σταυρός Του. Ὡς στοργικός πατέρας ὁ Κύριος στέκει πάντα δίπλα μας καί χωρίς Αὐτόν δέν μποροῦμε νά πετύχουμε τίποτε. Ὑπάρχουν ἀναρίθμητες περιπτώσεις μαρτύρων καί ὁμολογητῶν τῆς πίστεως, ἀληθινά ἐσταυρωμένων, ἀπό τόν ἅγιο πρωτομάρτυρα Στέφανο μέχρι τούς νεομάρτυρες τοῦ γένους μας καί τούς μάρτυρες τῶν ἀθεϊστικῶν καθεστώτων τοῦ αἰώνα πού πέρασε, πού ὁ Κύριος ἦλθε ἀρωγός, συμπαραστάτης στόν ἀγώνα τους.

Ἐξάλλου, ἔχουμε τό εὔγλωττο παράδειγμα τῶν δύο συσταυρωθέντων μέ τόν Κύριο ληστῶν. Ὁ ἕνας, ὁ ἀσεβής, κατακρημνίστηκε κάτω ἀπό τό βάρος καί τόν πόνο τοῦ σταυροῦ του καί μάλιστα ἀσέβησε ἀνεπανόρθωτα ἀπέναντι στόν ἐσταυρωμένο Κύριο. Ὁ ἄλλος ληστής ζήτησε πάνω στόν σταυρό του τή βοήθεια τοῦ Κυρίου. Εἶπε τό «Μνήσθητί μου Κύριε ὅταν ἐλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. 23, 42-43), δηλαδή μετέτρεψε τόν σταυρό του σέ σταυρό τοῦ Χριστοῦ ἤ ζήτησε νά σηκώσει τόν σταυρό του ὡς γνήσιος μαθητής τοῦ Χριστοῦ. Καί τότε τά ἀποτελέσματα γι’ αὐτόν ἦταν ἄμεσα, ἔγινε πολίτης τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ὅπως μᾶς λέγει γιά τόν εὐγνώμονα ληστή ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «ἀπέδωκεν αὐτῷ τήν ἀρχαίαν πατρίδα, ἐπανήγαγεν αὐτόν ἐπί τήν πατρῴαν πόλιν».

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἄν κατανοήσουμε αὐτήν τή βασική θέση πού ἀναπτύξαμε, ὅτι δηλαδή ὁ σταυρός μας εἶναι ὁ πνευματικός ἀγώνας μας, τότε ἀσφαλῶς θά διεξάγουμε τόν ἀγώνα μας μέ περισσότερη ὑπευθυνότητα, σοβαρότητα, καρτερία καί ὑπομονή. Καί τοῦτο, γιατί ξέρουμε ὅτι ἔτσι γινόμαστε μιμητές τοῦ πάθους τοῦ Χριστοῦ μας καί τότε δίκαια θά ἀξιωθοῦμε νά μετέχουμε καί σέ αὐτά πού ἀκολούθησαν τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, τήν ἔνδοξη δηλαδή Ἀνάστασή Του. Ἤδη ξέρουμε ὅτι τόν σταυρό ἀκολουθεῖ ἡ ἀνάσταση, τήν ταλαιπωρία καί τό πάθος ἡ χαρά καί ἡ μακαρία ἀνάπαυση.

                                                                     Πρωτοπρ. Κωνσταντῖνος Καραϊσαρίδης

δημοσιεύθηκε την 06/04/2024